آموزش مدار ترتیبی یا یکی پس از دیگری با لوگو

در این آموزش تصویری، مدار یکی پس از دیگری با لوگو یا همان مدار ترتیبی را خدمت شما ارائه می‌کنیم. مدارهای ترتیبی از جمله مدارهای پرکاربرد در صنعت هستند و طراحی آن‌ها توسط مدارهای فرمان یا پی‌ال‌سی و مینی پی‌ال‌سی‌هایی هم‌چون لوگو زیمنس همواره مورد نیاز متخصین مربوطه است.

مدار ترتیبی چه مداری است؟

به طور کلی مدارهایی که در آن‌ها راه‌اندازی یک مدار یا وسیله، مشروط به راه‌اندازی یک مدار یا وسیله دیگر قبل از آن باشد را مدار ترتیبی گویند. فرض کنید دو موتور الکتریکی داریم که روشن شدن موتور دوم باید و حتما بعد از روشن شدن موتور اول اتفاق بیفتد و تا زمانی که موتور اول روشن نشود، موتور دوم اجازه روشن شدن ندارد.

اینگونه مدارها را مدارهای ترتیبی یا یکی پس از دیگری می‌گویند. دقت شود که این عنوان تنها اشاره به دو مدار یا دو وسیله ندارد بلکه این ترتیب ممکن است شامل تعداد بیشتری وسیله یا مدار شود.در ادامه به آموزش طراحی مدار یکی پس از دیگری با لوگو می‌پردازیم که در آن قرار است دو موتور الکتریکی بصورت ترتیبی در مدار قرار بگیرند.

مدار فرمان یکی پس از دیگری

در تصویر زیر مدار فرمان مدار ترتیبی را مشاهده می‌کنید؛ در این مدار قرار است دو موتور الکتریکی به صورت یکی پس از دیگری راه‌اندازی شوند.

با توجه به مدار بالا متوجه می‌شویم که کنتاکت باز KM1 در مسیر روشن شدن KM2 قرار گرفته است، تا زمانی که KM1 خاموش باشد، این کنتاکت اجازه روشن شدن KM2 را نخواهد داد و مدار آن در حالت مدار باز باقی خواهد ماند. پس برای روشن شدن KM2 شرط لازم، وصل شدن کنتاکت کمکی KM1 است.

برای این منظور توسط شستی استارت S1 کنتاکتور KM1 راه‌اندازی می‌شود و با این اتفاق، کنتاکت‌های مربوط به آن نیز تغییر حالت می‌دهند. حال تا زمانی که کنتاکتور KM1 روشن باشد، کنتاکت باز آن در مسیر KM2 نیز بسته است و اجازه وصل شدن KM2 را خواهد داد.

سیم کشی مدار یکی پس از دیگری با لوگو

قبل از طراحی هر برنامه با استفاده از لوگو زیمنس لازم است تا با دقت و بسته به هدف برنامه، سیم‌کشی مناسب آن برنامه طراحی و پیاده شود و با توجه به آن برنامه مربوطه طراحی و اجرا شود. در تصویر زیر سیم‌کشی مربوط به مدار ترتیبی یا همان یکی پس از دیگری با لوگو برای دو خروجی آورده شده است.

I1 : شستی استپ (بسته) برای خاموش کردن هر دو خروجی

I2 : شستی استارت (باز) برای روشن کردن خروجی Q1

I3 : شستی استارت (باز) برای روشن کردن خروجی Q2

Q1 و Q2 : کنتاکتورهای اول و دوم

برنامه مدار یکی پس از دیگری با لوگو زیمنس

با توجه به سیم‌کشی که در بخش قبل انجام دادیم، از سه ورودی و دو خروجی برای طراحی این برنامه باید استفاده کنیم. می‌دانیم که برای روشن کردن موتورها بصورت دائم بهتر است تابع خودنگهدار یا همان بلوک RS را به برنامه اضافه کنیم. همچنین بلوک‌های منطقی جزو جدایی ناپذیر برنامه‌ها در لوگو هستند.

اگر قرار بود روشن شدن دو موتور ارتباطی به هم نداشته باشد، کافی بود که مدار زیر را با توجه به سیم‌کشی بالا طراحی کنیم:

دقت شود که در این برنامه، ورودی I1 قبل از اتصال به R در بلوک‌های RS به علت اینکه از نوع شستی بسته است، NOT شده است و در برنامه این مورد به وضوح مشخص است. حال این برنامه را باید اصلاح کنیم تا به برنامه یکی پس از دیگری با لوگو برسیم. برای این منظور باید روشن شدن Q2 را وابسته به چک کردن و روشن شدن Q1 کنیم.

پس Q2 قبل از Set شدن باید کند که هم Q1 وصل باشد و هم I3 فشرده شود؛ اگر دقت کنید باید دو شرط بصورت همزمان برقرار باشد و از عبارت “و” در این حالت استفاده کردیم. پس باید Q1 و I3 با هم به یک بلوک AND متصل شوند تا این دو شرط با بلوک AND بررسی شوند.

در این برنامه برای روشن شدن (Set شدن) خروجی Q2 باید Q1 و I3 هر دو در حالت 1 (وصل) قرار بگیرند تا خروجی بلوک AND به مقدار 1 تغییر پیدا کند و ورودی S در بلوک Rs را فعال کند.

جابجایی بلوک AND به بعد از بلوک RS

سوالی که پیش می‌آید، جابجایی بلوک AND بعد از بلوک RS است. آیا با این جابجایی هم برنامه نهایی یک برنامه ترتیبی یکی یکی پس از دیگری است؟

در این برنامه اگر ابتدا I3 را فعال کنیم، بلوک RS مربوط به آن نیز فعال می‌شود اما بلوک AND اجازه وصل Q2 را نمی‌دهد؛ چون Q1 در حالت قطع است. اما مقدار بلوک RS کماکان در حالت وصل باقی می‌ماند. اگر در این حالت ورودی I2 را فشار دهیم، خروجی Q1 وص می‌شود و در نتیجه همزمان با آن بلوک AND نیز هر دو ورودی آن مقدار 1 خواهند داشت.

پس در این حالت Q1 و Q2 بصورت همزمان وصل می‌شوند و دیگر مدار یکی پس از دیگری را نخواهیم داشت. با همه این توضیحات، این برنامه می‌تواند یک برنامه با استفاده‌ای خاص باشد اما مدار یکی پس از دیگری نیست.